Di chúc chung của vợ chồng

Bố và mẹ tôi có làm di chúc chung để lại tài sản cho các con, trong di chúc có ghi rõ số tài sản mà mỗi người con sẽ được nhận và di chúc có hiệu khi cả bố và mẹ tôi mất, di chúc này đã được phòng công chứng ủy ban nhân xã xác nhận. Năm 2015 mẹ tôi mất, bố tôi cũng đã già yếu nên có nguyện vọng muốn thực hiện luôn di chúc này. Xin Luật sự cho hỏi, nguyện vọng của mẹ tôi có thực hiện được không?

Di chúc chung của vợ chồng

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Như vậy, bất cứ cá nhân nào có tài sản cũng có quyền được lập di chúc để định đoạt số tài sản đó sau khi mình chết.

Tại Điều 663 Bộ luật Dân sự 2005 quy định: “Vợ, chồng có thể lập di chúc chung để định đoạt tài sản chung”. Tuy nhiên, theo thực tế áp dụng luật thì việc thực hiện di chúc chung rất phức tạp, khó khăn và nhiều bất cập.

Bộ luật Dân sự 2015 có hiệu lực đã bỏ quy định về việc lập di chúc chung của vợ chồng. Bởi lẽ, khi muốn sửa chữa, bổ sung, thay thế, huỷ bỏ di chúc phải được sự đồng ý của người còn lại.

Ngoài ra, nếu một người đã chết thì người còn lại chỉ được sửa đổi, bổ sung di chúc với phần tài sản của mình. Lúc này, để phân chia và xác định phần tài sản của người này sẽ gặp rất nhiều khó khăn.

Mặc dù bỏ qua không quy định về di chúc chung như Bộ luật Dân sự 2005 nhưng Bộ luật Dân sự 2015 cũng không cấm lập di chúc chung. Bởi chỉ cần thỏa mãn các điều kiện sau đây thì di chúc sẽ có hiệu lực:

– Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc;

– Người lập di chúc không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

– Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội;

– Hình thức di chúc không trái quy định của luật.

Điều kiện để di chúc là hợp pháp được quy định chi tiết tại Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015.

Thứ nhất, quy định về hiệu lực pháp luật của di chúc chung của vợ, chồng như sau: “Di chúc chung của vợ, chồng có hiệu lực từ thời điểm người sau cùng chết hoặc tại thời điểm vợ, chồng cùng chết”. Vậy, đến nay, bố bạn đã chết nhưng mẹ bạn vẫn còn sống nên di chúc chung vợ chồng do bố mẹ bạn lập chưa có hiệu lực pháp luật. Gia đình bạn chưa thể phân chia di sản thừa kế theo nội dung di chúc này.

Thứ hai, nguyện vọng của bố bạn là muốn thực hiện di chúc này luôn, nhưng không thể thực hiện được quy định về sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc chung của vợ, chồng như sau:

1. “Vợ, chồng có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc chung bất cứ lúc nào.

2. Khi vợ hoặc chồng muốn sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc chung thì phải được sự đồng ý của người kia; nếu một người đã chết thì người kia chỉ có thể sửa đổi, bổ sung di chúc liên quan đến phần tài sản của mình”. Vậy, bố bạn có thể sửa đổi, bổ sung di chúc nhưng chỉ được sửa đổi, bổ sung di chúc liên quan đến phần tài sản của mình; mà không thể sửa đổi, bổ sung di chúc đối với toàn bộ tài sản chung vợ chồng. Và do mẹ bạn đã chết nên bố bạn cũng không có quyền hủy bỏ di chúc đó.

Như vậy, nguyện vọng của bố bạn không thể thực hiện được, phải chờ đến khi di chúc có hiệu lực theo quy định của pháp luật thì mới có thể thực hiện được. Và bố bạn có thể sửa đổi, bổ sung di chúc nhưng chỉ được sửa đổi, bổ sung di chúc liên quan đến phần tài sản của mình.